Innowacyjny projekt na rzecz
zwiększenia poziomu edukacji w zakresie zrównoważonego rozwoju
Fundacja HumanDoc.
We care
Przez lata działaliśmy, podążając bezrefleksyjnie za przekonaniem, że o jakości naszego życia i pracy świadczy to, ile wytworzymy i ile skonsumujemy. Łączyliśmy to przekonanie z presją na nieustanny wzrost i rozwój, oczekując od siebie i świata coraz więcej i więcej. To oczywiście nie mogło się skończyć dobrze. Jednak póki nie było widać niszczącej skali działań, ignorowaliśmy sygnały ostrzegawcze, czyniąc model współczesnego świata na każdym niemal poziomie (ekonomicznym, społecznym, technologicznym) kroniką zapowiedzianej katastrofy, u której progu właśnie stoimy.
Wciąż jeszcze możemy to zmienić.
Zdefiniowanie problemu, akceptacja konieczności zmian, wreszcie wskazanie kierunków działania, słowem wielowymiarowa edukacja, to kluczowe elementy, dzięki którym każdy z nas będzie mógł kształtować otoczenie.
Tymczasem w Polsce edukacja akademicka w kwestii zrównoważonego rozwoju najczęściej osadzona jest na kierunkach powiązanych z ochroną środowiska przy niemal kompletnym pominięciu wymiaru społecznego, koniecznego do badania i zrozumienia współczesnych procesów politycznych i społecznych. Dlatego w projekcie Fundacji HumanDoc ogniskujemy uwagę na edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju integrującej wymiar środowiskowy, ekonomiczny i społeczny tej problematyki, które to wpływają na funkcjonowanie społeczności w skali lokalnej i globalnej. Dzięki edukacji przyszłych lokalnych, a może i międzynarodowych decydentów – m.in. studentów politologii, stosunków międzynarodowych, bezpieczeństwa narodowego, a także dziennikarzy i PR-owców – mamy realne szanse na zmianę narracji i w konsekwencji kierunku działań.
Projekt „Wprowadzenie edukacji z zakresu zrównoważonego rozwoju na wybranych uniwersytetach w Polsce” jest dwuletnim projektem zwieńczającym tę ideę, wprowadzającym realne szanse na zmiany, zarówno w systemie szkolnictwa wyższego w Polsce, jak i wszystkich zainteresowanych.
Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej,
konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej
O idei powstania podręcznika
Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju powinna stać się ogólnoświatowym priorytetem. Zmiany klimatyczne, postępujące migracje, ocieplenie klimatu i ściśle powiązane z nimi aspekty życia każdego z nas powodują, że czas zacząć wprowadzać radykalne zmiany, zarówno w naszym stylu życia, jak i w wyborach, których dokonujemy codziennie. Jednak bez wiedzy o ich wpływie na naszą planetę nie mamy podstaw ani motywacji, aby zacząć działać. Dlatego też wraz z naukowcami z trzech polskich ośrodków naukowych – Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Opolskiego oraz Uniwersytetu Wrocławskiego – postanowiliśmy wziąć sprawy w swoje ręce.
Współpraca Fundacji HumanDoc i naukowców z Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.
Od początku realizacji projektu, a nawet przed jego rozpoczęciem zależało nam przede wszystkim na współpracy na najwyższym poziomie. Naukowcy z doświadczeniem, zasługami w świecie nauki oraz troską o przyszłość ludzkości na Ziemi byli dla nas kluczowym kryterium doboru. Dlatego też do współpracy zaprosiliśmy naukowców z Uniwersytetu Opolskiego, z którymi tworzyliśmy „Wprowadzenie do Global Studies. Podręcznik Akademicki”. Wówczas projekt „Wprowadzenie edukacji globalnej do systemu edukacji studentów dziennikarstwa i politologii” został laureatem GENE Global Education Award 2020/2021, co oznacza, że został on uznany za jeden z siedmiu najlepszych w skali całej Europy projektów w zakresie edukacji globalnej. Otrzymane wyróżnienie zachęciło nas do powtórzenia sukcesu, tym razem na większą skalę – do współpracy zaprosiliśmy również naukowczynie z Uniwersytetu Warszawskiego oraz naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego
Podręcznik
Pobierz wybrany rozdział
Wstęp | od Fundacji HumanDoc
WSTĘP
Część 1 | Zagadnienia wprowadzające do problematyki zrównoważonego rozwoju
ROZDZIAŁ 1
Zrównoważony rozwój – pojęcie i geneza
ROZDZIAŁ 2
Dokumenty zrównoważonego rozwoju
ROZDZIAŁ 3
Edukacja a zrównoważony rozwój
ROZDZIAŁ 4
Krytyka i koncepcje krytyczne
wobec zrównoważonego rozwoju
Część 2 | Ujęcie przedmiotowe
ROZDZIAŁ 5
Zmiany klimatyczne
ROZDZIAŁ 6
Konflikty o wodę
ROZDZIAŁ 7
Ochrona bioróżnorodności
ROZDZIAŁ 8
Zrównoważone rybołówstwo
ROZDZIAŁ 9
Zrównoważone finanse
ROZDZIAŁ 10
Zrównoważona produkcja i technologia
ROZDZIAŁ 11
Bezpieczeństwo żywnościowe
ROZDZIAŁ 12
Zarządzanie surowcami i zasobami w XXI w.
ROZDZIAŁ 13
Inteligentne miasta
ROZDZIAŁ 14
Migracje a zrównoważony rozwój
ROZDZIAŁ 15
Prawa człowieka, w tym kwestie równości płci
ROZDZIAŁ 16
Społeczności rdzenne
ROZDZIAŁ 17
Zrównoważona turystyka jako przykład zrównoważonej konsumpcji
CZĘŚĆ 3 | Ujęcie podmiotowe
ROZDZIAŁ 18
Dyplomacja klimatyczna
ROZDZIAŁ 19
Organizacje międzynarodowe wobec zrównoważonego rozwoju
ROZDZIAŁ 20
Korporacje a zrównoważony rozwój – szanse i zagrożenia
ROZDZIAŁ 21
Ruchy społeczne i organizacje pozarządowe wobec zrównoważonego rozwoju
CZĘŚĆ 4 | Zrównoważony rozwój w mediach, komunikacji i kulturze
ROZDZIAŁ 22
Zrównoważony rozwój w dyskursie medialnym
ROZDZIAŁ 23
Zrównoważony rozwój w epoce fake newsów
ROZDZIAŁ 24
Kampanie społeczne na rzecz zrównoważonego rozwoju
ROZDZIAŁ 25
Od zrównoważonego rozwoju w filmach do filmów zrównoważonych
CZĘŚĆ 5 | Studia przypadków
ROZDZIAŁ 26
Arktyka
ROZDZIAŁ 27
Przestrzeń kosmiczna
ROZDZIAŁ 28
Brazylia
ROZDZIAŁ 29
Kanada
ROZDZIAŁ 30
Indie
Errata do wydania I
Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Donor
Partnerzy merytoryczni projektu
Projekt „Wprowadzenie edukacji z zakresu zrównoważonego rozwoju na wybranych
uniwersytetach w Polsce” jest współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej
Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP
Patroni medialni
Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej,
konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej
Projekt „Wprowadzenie edukacji z zakresu zrównoważonego rozwoju na wybranych uniwersytetach w Polsce” korzysta z dofinansowania o wartości 188 060,40 euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG na lata 2014-2021.
Celem projektu jest wprowadzenie przedmiotu z zakresu zrównoważonego rozwoju na dziesięciu kierunkach na trzech uczelniach w Polsce: Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Wrocławskim oraz na Uniwersytecie Opolskim.
Zespół Fundacji HumanDoc
Dominika Springer
Członek Zarządu Fundacji HumanDoc. Absolwentka stosunków międzynarodowych o specjalności wschodniej oraz podyplomowych studiów z mediacji i rozwiązywania konfliktów społecznych. W latach 2004 – 2006 studiowała w Kijowskim Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Dziennikarstwa na Uniwersytecie im.
T. Szewczenki na Ukrainie. Pracowała m.in. w Rosji, Gruzji, Azerbejdżanie, Kazachstanie, Kirgizji, Tadżykistanie, Afganistanie, Białorusi, Bałkanach oraz krajach UE. Przez kilka lat pracowała, jako dziennikarz, wydawca, korespondent zagraniczny i wojenny w programach informacyjnych Telewizji Polsat. Następnie rozpoczęła współpracę z organizacjami pozarządowymi i międzynarodowymi.
Urszula Martyniszyn
Prezes Zarządu Fundacji HumanDoc. Absolwentka medioznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Reżyserka filmowa, producentka, montażystka. Absolwentka Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Współpracowała z TVN, TVN Discovery Historia, TVP Kultura i TVP INFO w zakresie realizacji i produkcji filmowej. Realizowała i koprodukowała filmy dla największych stacji TV w Polsce.
Izabela Żbikowska
Absolwentka psychologii społecznej i studiów podyplomowych z psychologii śledczej. Ukończyła kursy mediacji i mediacji rodzinnych. Przez ponad dziesięć lat pracowała jako dziennikarz. Współpracowała m.in. z „Dużym Formatem”, „Wysokimi Obcasami” i działem codziennego reportażu, „Witamy w Polsce”.
Zuzanna Dobrzańska
Zajmuje się tematem wykluczenia społecznego i praw człowieka. Współpracowała z międzynarodowymi fundacjami i organizacjami pozarządowymi, między innymi ENRS (Europejska Sieć Pamięć i Solidarność) oraz AVNG (Anti Violence Network of Georgia). Współorganizowała i prowadziła warsztaty dla Rady Młodzieży na Ukrainie z zakresu samorozwoju i komunikacji. Od 2020 roku związana z Sustainable Tomorrow Foundation. Współpracuje również z Fundacją Jubilo w ramach Instytutu Grotowskiego na płaszczyźnie teatralnej.
O AUTORACH
Adam Drosik
Doktor habilitowany nauk społecznych w zakresie nauki o polityce i administracji, profesor Uniwersytetu Opolskiego. Dziekan Wydziału Nauk o Polityce i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Opolskiego. Autor monografii Zarządzanie kwestiami. Studium przypadku Duże Opole, współautor nagrodzonego europejską nagrodą Global Education Network Europe podręcznika akademickiego Global Studies. Ponadto, redaktor dwóch monografii oraz autor kilkudziesięciu artykułów naukowych z zakresu zarządzania procesami komunikacyjnymi oraz zrównoważonego rozwoju. Od 2017 roku współpracuje naukowo z Pontificia Universidade Catôlica do Rio de Janeiro (PUC-Rio), czego efektem są wspólne interdyscyplinarne badania oraz publikacje m.in w „Conservation Biology” oraz „Sustainability”. Autor oraz współautor szeregu badań społecznych oraz wyborczych, a także analiz i ekspertyz realizowanych na zlecenie regionalnych oraz lokalnych instytucji. Recenzent w czasopiśmie naukowym wydawanym przez Uniwersytet Jagielloński „Zarządzanie mediami”.
Dorota Heidrich
Magdalena Ratajczak
Magdalena Ratajczak, dr hab. prof. Uniwersytetu Wrocławskiego (nauki o polityce, specjalność: komunikacja społeczna) pracuje w Zakładzie Komunikowania Międzynarodowego w Instytucie Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego, którym kieruje do 2017 roku. Naukowo zajmuje się komunikowaniem międzykulturowym, studiami nad pluralizmem kulturowym w mediach, dyplomacją diaspor, mediami diaspor oraz polityką wielokulturowości w Szwajcarii. Obecnie pełni funkcję prodziekana ds. współpracy międzynarodowej Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Jest członkinią International Editorial Board „Peace Human Rights Governance Journal”oraz
Academic Board of the Joint Ph.D Degree „Human Rights, Society and Multi-level Governance, University of Padua. Należy do Polskiego Towarzystwa Studiów Międzynarodowych (członkini w zarządzie oddziału wrocławskiego PTSM) oraz Grupy Badawczej „Inicjatywa Helwecka”. Kieruje sekcją Komunikacji Międzykulturowej oraz Komunikowania Międzynarodowego w Polskim Towarzystwie Komunikacji Społecznej (PTKS).
Autorka trzech monografii (w tym jednej wraz z B. Ociepką), dwóch prac zbiorowych oraz kilkudziesięciu artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych.
Odbyła staże badawcze oraz wykłady na uniwersytetach w Zurychu, Ljubljanie, Klagenfurcie, Plymouth, Padwie, Bochum, Kolonii oraz Dalhousie w Halifaxie.
Sabina Baraniewicz-Kotasińska
Doktor nauk społecznych, adiunkt w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji Uniwersytetu Opolskiego. Stypendystka Polsko-Amerykańskiej Komisji Fulbrighta na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley w latach 2019-2020. Prowadzi szerokie badania naukowe nad współczesnym rozwojem miast ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji smart city oraz rządzenia multisektorowego. Aktywnie wspiera Fundację HumanDoc w realizacji projektów związanych z edukacją globalną i zrównoważonym rozwojem. Współautorka nagrodzonego przez Global Education Network Europe podręcznika Global Studies. Podręcznik akademicki. Badania naukowe prowadziła m.in. w Korei Południowej, Danii, Jordanii, USA i na Spitsbergenie.
Grzegorz Haber
Pracownik badawczo-dydaktyczny Uniwersytetu Opolskiego; w 2016 roku uzyskał stopień naukowy doktora, przygotowując i broniąc dysertację pt. Nierówności społeczne w Ameryce Łacińskiej. Wyzwania dla teorii i praktyki politycznej. Autor publikacji naukowych, w których przedstawia wyniki badań dot. problemów społeczno-gospodarczych współczesnego świata. Był również redaktorem naukowym monografii zbiorowej „Prawa człowieka w perspektywie rozwoju globalnego”. Aktywny współpracownik organizacji pozarządowych; konsultant strategii i modeli zarządzania rozwojem pracowników, a także trener i doradca zawodowy pracujący m.in. z osobami z niepełnosprawnościami.
Karina Jędrzejowska
Doktor nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce, adiunkt na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego (Katedra Studiów Regionalnych i Globalnych). Absolwentka University of Manchester (MSc Globalisation and Development), Szkoły Głównej Handlowej (Finanse i Bankowość) oraz Instytutu Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka monografii Upadłość (bankructwo) państwa w stosunkach międzynarodowych (2018) oraz licznych publikacji z zakresu międzynarodowej ekonomii politycznej. Współredaktor The Future of Global Economic Governance – Challenges and Prospects in the Age of Uncertainty (2020) oraz Globalne zarządzanie gospodarcze, Wyzwania dla światowego systemu handlu (2020). Główne obszary badawcze: finansowanie rozwoju gospodarczego, zarządzanie światowym systemem finansowym oraz zadłużenie międzynarodowe. Członek Zarządu oraz skarbnik World International Studies Committee (WISC).
Bartłomiej Łódzki
Politolog, medioznawca, adiunkt w Zakładzie Komunikowania Międzynarodowego (Instytut Studiów Międzynarodowych, Uniwersytet Wrocławski). Jego działalność naukowa i badawcza koncentruje się na komunikacji politycznej, nowych technologiach komunikacyjnych, mediach społecznościowych i procesach mediatyzacji. Członek PTKS, PTNP I ECREA. Autor i redaktor licznych publikacji naukowych, w tym książki „The Covid-19 Pandemic as challenge for media and communications studies” wydanej przez wydawnictwo Routledge w 2022 r.
Bartosz Maziarz
Doktor nauk społecznych w zakresie nauki o polityce, ekspert ds. bezpieczeństwa. Od 2022 r., laureat stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców (edycja 17.). Adiunkt w Instytucie Politologii Uniwersytetu Opolskiego. W 2017 roku – Ekspert Komitetu Regionów Unii Europejskiej ds. odporności zewnętrznej UE. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje wokół zjawiska polityzacji bezpieczeństwa, profilaktyki antyterrorystycznej oraz roli i miejscu sił i służb specjalnych w systemie bezpieczeństwa państwowego i międzynarodowego. Jest współautorem książki Policyjna jednostka specjalna w regionalnej polityce bezpieczeństwa. Samodzielny Pododdział Kontrterrorystyczny Policji w Opolu oraz współautorem dwóch podręczników: Global Studies. Podręcznik akademicki, nagrodzonego przez Global Education Network Europe (GENE) oraz Bezpieczeństwo państwa. Wybrane problemy.
Kamil Minkner
Profesor Uniwersytetu Opolskiego, pracownik naukowy Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UO, kierownik Pracowni Analiz i Ekspertyz funkcjonującej w ramach tego Instytutu. Zajmuje się teorią polityki, szczególnie: teoriami krytycznymi i konfliktu, kryteriami upolitycznienia zjawisk społecznych, biopolityką oraz relacjami między polityką a kulturą. Poszczególne zagadnienia porusza także w kontekście globalnym. Jest autorem książki O filmach politycznych. Między polityką, politycznością i ideologią oraz współautorem dwóch podręczników: Global Studies. Podręcznik akademicki, nagrodzonego przez Global Education Network Europe (GENE) oraz Bezpieczeństwo państwa. Wybrane problemy. Realizował badania naukowe w Indiach, Jordanii, Birmie, Islandii i na Spitsbergenie.
Justyna Nakonieczna- Bartosiewicz
Doktor w zakresie nauk o polityce (2006). Badaczka stosunków międzynarodowych. Zatrudniona w Katedrze Metodologii Badań nad Polityką Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka publikacji dotyczących społecznych aspektów globalizacji, funkcjonowania porządku międzynarodowego oraz współpracy międzynarodowej w zakresie regulacji procesów migracyjnych. W obszarze jej zainteresowania jest aktywność aktorów niepaństwowych w sferze międzynarodowej- zwłaszcza ruchów społecznych i organizacji pozarządowych, oraz transnarodowy charakter procesów i zjawisk we współczesnym świecie.
Marta Ryniejska – Kiełdanowicz
Doktor hab. w zakresie nauk o polityce, pracuje w Zakładzie Komunikowania Międzynarodowego, Instytutu Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego. Naukowo zajmuje się dyplomacją publiczną w tym kulturalną i klimatyczną, jak również rolą miast w dyplomacji. Jej zainteresowania koncentrują się wokół zagadnień międzynarodowego public relations i brandingu. Autorka kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym monografii Dyplomacja publiczna Unii Europejskiej. Interesuje się również kwestiami ewaluacji jakości kształcenia. Od 1. października 2020 pełni funkcję Prodziekana ds. kształcenia Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego.